Kolonoskopi

Kolonoskopi

Kolonoskopi, içi boşluklu bir organ olan kalın bağırsağın kolonoskop denilen bükülebilir bir aletle incelenmesidir.

Bağırsak dışı basılar: bağırsak duvarına ait anormallikler ve bağırsak boşluğundaki patolojiler hakkında bilgi edinmemizi sağlar.

Bağırsak duvarına ait anormallikler:Tümör, polip, divertikül, kolit, damarsal patolojileri içerir.

Bağırsak boşluğuna ait patolojiler:Taşlaşmış dışkı, yabancı cisimler, parazitler, torsiyon ve benzerinden ibarettir.

Kolonoskopi, doktora iltihaplı dokuları, anormal büyümeleri (kitleleri) ve ülserleri görme şansı verir. Kolonoskopi kalın bağırsak ve rektum kanserlerinin erken teşhisi için yapılan en sık tetkiktir. Aynı zamanda kolonoskopi, bağırsak hareketlerindeki açıklanamayan değişiklikler (uzun süre devam eden ishal, kabızlık gibi), karın ağrısı, makattan kan gelmesi, kilo kaybı gibi bulguların araştırılmasında da kullanılır.

İdeal olanı hastalık belirtileri yokken kolonoskopik inceleme yaptırmaktır. Böylece hastalıklar oluşmadan veya oluşmuşsa erken evrede tanı konulması ve daha kalıcı tedavi uygulanması mümkündür.

Özellikle akrabalarında kolon kanseri olanların belirtiler yokken kolonoskopi yaptırmaları önerilir. Ekonomik ve fiziki koşullar herkese belirtiler yokken kolonoskopi yapma olanağını sağlamaz. Ancak aşağıdaki durumlarda mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır.

• Makattan kanaması olan veya dışkısında gizli kan saptananlarda
• Birinci dereceden akrabalarında kalın bağırsak kanseri olan kişilerde
• Bağırsak kanseri veya polip öyküsü olanlarda.
• Bağırsak filmlerinde şüpheli görünüm mevcut olanlarda.
• Ailesinde rahim kanseri, yumurtalık kanseri ve meme kanseri olanlarda.
• Geçmeyen ishali olanlarda ishal nedenini araştırmada
• İnflamatuar bağırsak hastalığı (ülseratif kolit, crohn hastalığı) olanlarda.
• Nedeni açıklanamayan kilo kaybında.
• Yaygın kanseri olanlarda ana odağın bulunmasında
• Tedavi ile geçmeyen ve nedeni bulunamayan karın ağrısı olanlarda

Kolonoskopi genelde hastaneye yatırılmadan yapılır. Hastalar acil durumlar dışında, bağırsak temizliği yapılmış olarak kabul edilirler. Şikayetleri, yapılan tüm tetkikleri, daha önceki hastalıkları, kullandığı ilaçlar, geçirdiği ameliyatlar dikkatli bir şekilde sorgulanır. Hastaya kolonoskopi işlemi hekim tarafından ayrıntılı olarak anlatılır. Hastalara gerekli ilaçları damardan verebilmek için damar yolu açılır. Hastanın yaşamsal bulguları (kalp atım sayısı, kan oksijen düzeyi) monitörize edilir.

Bu hazırlıklar yapıldıktan sonra hastaya pozisyon verilerek sedasyon sağlayan ilaçlar yapılır. Damar yolundan verilen bu ilaç (Midazolam ve/veya Pethidine HCl) kolonoskopi işlemi sırasında hastanın daha az ağrı hissetmesi ve/veya ağrısız uygulama için kullanılır. Bağırsak gevşemesi için de ilaç (buscopan) kullanılabilir. Verilen ilaçların etkisi ile hasta uyku haline geçer. Çok zorunlu olmadıkça tam bir anestezi (UYUTMA)uygulanmaz.

Kolonoskopu hastaya uygulamadan önce makat bölgesi ışık altında kaba etler yanlara çekilerek görülür. Sağ el işaret parmağına alınan jel(kayganlaştırıcı) ile parmak makadın içine sokularak makat parmak ile muayene edilir (rektal tuşe). Daha sonra kolonoskopi aleti dikkatli bir şekilde makatın içine doğru itilerek kolonoskopi işlemine başlanır. Sırasıyla rektum, rektosigmoid bölge, sigmoid kolon, inen kolon, transvers kolon ve çıkan kolon geçilerek çekuma ulaşılır. Daha sonra çekumdan ince bağırsağın son kısmına girilir. Burası terminal ileum olarak adlandırılır. İnce bağırsağın bu son 20 cm’lik kısmının incelenmesi crohn hastalığı gibi özellikle burayı tutma eğiliminde olan iltihabi bağırsak hastalılarının tanısında çok önemlidir. Kolonoskopide asıl inceleme, kolonoskopu geri çekerken yapılır. Bu çekme işlemi en az 10 dakika sürmelidir.

Kolonoskopi sırasında, daha önce hastadan ve/veya yakınlarından izin almak şartıyla, tedavi edici işlemler yapılabilir. Örneğin bağırsak kanserine dönüşme potansiyeli olan polipler, polipektomi yöntemi ile kolayca alınabilir.

Kolonoskopi bittikten sonra hasta uyandırılır. Bu uyanma işlemini hızlandırmak ve sedasyon sağlayan ilaçların etkisini bitirmek için yine başka bir ilaçtan (flumazenil) faydalanılabilir.

Kolonoskopi, hem kalın bağırsakta hem de ince bağırsağın son kısmında görülen hastalıkların teşhisinde, tedavisinde ve takibinde kullanılır. Ayrıca bu hastalıkların bazılarının tedavisi içinde kolonoskopi yapılır.

Bu hastalıklar;

1-İltihabi barsak hastalıkları (ülseratif kolit, crohn hastalığı, enfeksiyöz kolit v.s.)

2-İyi huylu bağırsak tümörleri (polipler, lipom)

3-Bağırsak kanserleri

4-Divertiküller

5-Damarsal patolojiler

6-Torsiyonlar

7-Ülserler

8-Kanamalar vs…

Tedavi Edici Girişimler;

1-Polipektomi (Poliplerin çıkarılması)

2-Koterizasyon (kanamaları durdurmak için kanayan lezyonların elektrik enerjisi kullanılarak yakılması)

3-Skleroterapi (kanamayı durdurucu ilaçların enjeksiyonu)

4-Dilatasyon (Daralmış bağırsak bölgelerinin genişletilmesi)

5-Detorsiyon (kalın bağırsağın kendi etrafında dönmesinin düzeltilmesi)

6-Yabancı cisim çıkarma

Takip

1-Kanserli hastaların

2-Polipli hastaların

3-İltihabi bağırsak hastalıklarının

4-Kanamaların

5-Kalın bağırsak kanseri olma ihtimali yüksek hastalarıntakibinde kullanılır.

Kolon ve rektum kanserleri Amerika Birleşik Devletlerinde 2. en sıkkanser nedenidir. Kanser nedeni ile ölümlerde ise 2. sırada gelir. 2003 yılında yaklaşık 147.500 yeni vaka ve 57.100 ölüm vakası bildirilmiştir.

Tüm dünyada kolon ve rektum kanseri nedeni ile ölüm oranı 500.000 olarak tahmin ediliyor. Kolon ve rektum kanseri görülme sıklığı yaş ile birlikte artar. (özellikle 60 yaş üzeri). Amerika Birleşik Devletlerinde kolon ve rektum kanserine yaşam boyu yakalanma ihtimali %6 olarak bildirilmiştir.

Yukarıdaki paragraflarda açıkça görüldüğü gibi sayısal değerlerle ifade edildiğinde kalın bağırsak kanserinin sıklığı ve öldürücülüğü insanı korkutmaktadır. Bu kadar önemli hastalığının tanı ve tedavisinde kolonoskopi vazgeçilemez bir araçtır.

Kolonoskopiyi yapan doktorunuz sonucu hemen değerlendirerek varsa hastalıklar ve tedavileri hakkında size bilgi verecektir. Eğer parça (biyopsi) alınmış ise bunun sonucu için birkaç gün beklemek gerekecektir.

Muayeneden hemen sonra doktorunuzla görüşme yapması için bir yakınınızla kolonoskopi yaptıracağınız üniteye gelmeniz önerilir. Çünkü hastalar, yapılan iğnenin etkisi ile kendilerine söylenenleri genellikle unuturlar.